نمیتوان نیرو و انرژی زیادی را که برای این نمایشگاه صرف شد انکار کرد؛ چه از سوی دستاندرکاران اجرایی نمایشگاه و چه از طرف ناشران که مجبور بودند کتابهای سنگین را از پلههای تمامناشدنی مصلی بالا و پایین ببرند و یا با خلقالله سر و کله بزنند و چه از سوی بازدیدکنندگان که باید مسافتهای طولانی و فشار جمعیت و سردرگمی و کمبود امکانات را تحمل میکردند.
نمایشگاه کتاب با سپریکردن 22دوره هنوز بازار مکاره ای از جمعیت است که حجم زیادی از آنها نمیدانند برای چه به آنجا میآیند. نداشتن محلی برای تفریح، امسال بار دیگر نمایشگاه را از انبوهی بازدیدکننده پر کرده بود که برای مقاصدی نهچندان فرهنگی پابه مصلی گذاشته بودند.
2دهه پیش این وضعیت را نمایشگاه صنعتی تهران هم داشت که در آن زمان گروه اقتصادی تلویزیون با میانبرنامههای نمایشی خود این پیکنیک نمایشگاهی را به باد سخره گرفت و از آن پس با تخصصیشدن این نمایشگاه و تبدیلشدن آن به نمایشگاههای خردتر، جلوی چنین مکاره آشفتهای گرفته شد؛
نمایشگاه کتاب هم در چنین حالی است. گرچه بازدیدکنندگان آن نمایشگاه صنعتی صرفا به تماشای تجهیزات سبک و سنگین میآمدند ولی در نمایشگاه کتاب میتوانند حداقل یکی دو کتاب بخرند اما تا وقتی نمایشگاه کتاب به سمت تخصصیشدن نرود، وضعیت به همین منوال ادامه مییابد.
این در حالی است که مصلای تهران با وسعت بینظیر و دسترسی سریعترش به مترو، شاید گزینه بهتری نسبت به محل دائمی نمایشگاهها باشد اما باید پذیرفت که مصلی نه با کاربری نمایشگاهی سنخیت دارد و نه شأن و جایگاه آن با چنین وضعیتی که امسال هم شاهد آن بودیم، متناسب است؛
ضمن اینکه ترافیک در این چند روز گذشته در اطراف مصلی دست کمی از ترافیک اطراف محل دائمی نمایشگاهها نداشت و صرفا در این گیر و دار آدمها و ماشینها از گوشهای از شهر به گوشه دیگر انتقال داده شد.
بهتر است بهجای برگزاری نمایشگاه در این وسعت، در هر فصلی از سال به تناسب زمانی آن، نمایشگاه تخصصی کتاب در محلی مناسب برپا شود تا هم بازدیدکنندگان علاقهمند بتوانند از این فرصت استفاده کنند و هم جلوی این آشفتگی گرفته شود.
حضور جمعیت گسترده شاید در نگاه اول کمی جذاب باشد، اما نباید فراموش کرد که چنین اصطکاکی موجب هدررفتن نیرو و انرژی زیادی میشود که برآمد آن چیزی جز خستگی و فرسودگی نخواهد بود.
جلوگیری از این اتلاف انرژی به اراده مدیریت فرهنگی کشور بستگی دارد که به دام عامهپسندی گرفتار نشود و با برنامهریزی، امکانی فراهم کند که اهالی واقعی دنیای کتاب از آن استقبال کنند.
تجربه 22دوره نمایشگاه کتاب نشان میدهد که برپایی این نمایشگاه نه در بالابردن تیراژ کتاب مؤثر است و نه در سرانه مطالعه. پس بهتر است با تخصصیشدن نمایشگاه کتاب، جلوی این اتلاف انرژی را گرفت.